Scheveningen Tour

Voor intekenen stuur een mail naar robvanderbijl@favas.net.
English page …

Stedenbouwkundige Fietstour door het Scheveningen van toen en nu

Over de ruimtelijke en sociale geleding van het aloude Scheveningen. Tourgids is Rob van der Bijl (Favas.net), stedenbouwkundige met een jarenlange ervaring als ontwerper, onderzoeker, adviseur, redacteur en docent. Rob groeide op in Den Haag en op Scheveningen. De tour doorkruist Scheveningen, figuurlijk door de bewogen geschiedenis, fysiek door de straten van het historische dorp, rond de haven en op Duindorp.

Architectuur en infrastructuur van Scheveningen worden belicht, maar de tour is vooral gericht op het sociale leven van Scheveningen door de jaren heen. De ruimtelijke en sociale geleding zoals neergeslagen in de stedenbouwkundige structuur wordt door Rob op aansprekende wijze in beeld gebracht en uitgelegd, bijvoorbeeld aan de hand van de grote doorbraak Jurriaan Kokstraat (1921-1928) uit het Plan Berlage (1908-1913) en de rijke, maar ook tragische geschiedenis van de uitbreidingswijk Duindorp (1915-1930).

De fietstour start op het punt waar Keizerstraat, Jurriaan Kokstraat en Prins Willemstraat samenkomen. Vanaf daar loopt de route door het oude dorp van Scheveningen, langs de kuststrook, rond de haven en verder naar Duindorp. Via de Westduinweg wordt terug gefietst. Onderweg wordt op allerlei plekken gestopt en vertelt Rob zijn verhalen en beantwoordt hij elke vraag.

Intekenen
Stuur een mail naar robvanderbijl@favas.net om mee te kunnen doen aan de eerstvolgende tour. Met een datumprikker zal dan zo snel mogelijk de definitieve datum en -tijd worden bepaald.
Voorkeursdagen zijn zaterdagen en zondagen. Startpunt: Prins Willemplein (t.o. Café Yil). Starttijd: 15:00 uur. Duur: 2 uur. Eigen fiets meenemen!

Vorige edities van de tour
Tijdens de Dag van de Architectuur (15 juni 2025) hebben twee tours plaatsgevonden.
Mark Hendriks (hoofdredacteur van Blauwe Kamer, tijdschrift voor landschapsarchitectuur en stedenbouw) schreef over een nog eerdere (wandel)editie:
We togen naar Den Haag waar Marieke en Rob ons meenamen op een wandeltocht door de oude volks- en vissersbuurten van Scheveningen en Duindorp. We hoorden hoe in het verleden grote stedenbouwkundige ingrepen – de aanleg van een stadstraat, de komst van de tram, de sloop van bouwblokken – dwars door de ziel van die wijken sneden, met grote gevolgen voor de hechte gemeenschapsbanden. Wandelend door de haven, waarbij iemand opmerkte dat er nergens nog vis te ruiken was, concludeerden we nog maar eens hoe belangrijk het is dat ontwerpers oog houden voor de sociale kanten van het vak.

Achtergronden
Architectuur, (openbare) ruimte en infrastructuur van steden en dorpen weerspiegelen in ruimtelijke zin de sociale geleding van samenlevingen. Favas.net heeft deze geleding de afgelopen jaren in tal van projecten onderzocht. Een al lang lopende casus in dit verband is de kustplaats Scheveningen. Deze casus gaat over het sociale leven van deze plaats door de jaren heen. De ruimtelijke en sociale geleding zoals neergeslagen in de stedenbouwkundige structuur wordt in reeds verricht en nog komend onderzoek in beeld gebracht en uitgelegd. Daarbij wordt in het bijzonder de verhouding tussen functie van vissersplaats en badplaats beschouwd, oftewel de mogelijke spanning tussen lokale gemeenschap en toeristische bestemming, inclusief de keerzijdes van gentrificatie.

Thema’s
In dit project wordt voor kustplaatsen als Scheveningen de ruimtelijke en sociale geleding onderzocht aan de hand van vier thema’s:

= Het dorp, als historische nederzetting en actueel centrum – voor Scheveningen het gebied rond de Keizerstraat;

= De functie als badplaats en de relatie met het achterland – voor Scheveningen is dat de stad Den Haag, inclusief de kern van de badplaats (rond het Kurhaus e.o.);

= De Haven en bijhorende bedrijvigheid – voor Scheveningen de drie havens en directe omgeving;

= De huisvesting via woningbouw, stedelijke vernieuwing en uitbreidingswijken – voor Scheveningen is Duindorp een belangrijke casus en met name de vele nieuwbouwprojecten van de afgelopen jaren.

Achtergronden (vervolg)

Den Haag is een ruimtelijk en sociaal sterk gesegregeerde stad. De notoire ‘diagonaal’ loopt er dwars doorheen en markeert de grens tussen zand- en veengebied, tussen hoog en laag, historisch tussen rijk en arm. En nog steeds vormt de diagonaal een grens tussen het welvarende noordelijke deel op het zand en het minder bedeelde deel ten zuiden daarvan. Het oude dorp Scheveningen met wijken als Duindorp is op het zand een grote uitzondering. Historisch gezien hebben arme vissers weinig te zoeken om de hoek in de hogere stad. En nog steeds heeft Den Haag een lange weg te gaan voordat het een sociale inclusieve stad wordt. Hierover gaat het college (van Rob van der Bijl voor de Amsterdam School of Real Estate) waarvan hier een samenvatting kan worden gedownload.

Referenties
We veronderstellen dat Scheveningen representatief is voor tal van Europese plaatsen. Ter controle wordt gewerkt aan een shortlist van deze plaatsen in verschillende landen, vooralsnog uitsluitend in noordwestelijk Europa. Voorlopige selectie:
Blankenberge (België), Fécamp (Frankrijk), Hanstholm (Denemarken), Hastings (Engeland), Peterhead (Scotland), Sandefjord (Noorwegen).

Verantwoording
Dit project vindt plaats onder auspiciën van Favas.net (Rob van der Bijl) in samenwerking (tot nu toe) met tijdschrift Blauwe Kamer, Dag van de Architectuur en diverse andere instanties en vooral met tal van betrokkenen in en om de betreffende plaatsen, in het bijzonder Scheveningen.

Teksten en afbeeldingen: Rob van der Bijl (Favas.net) – Foto ‘Op de Woeste Hoogte’, door Ben Pieron.

Activiteiten elders
https://haagsverhaal.nl/
Haags Verhaal helpt mensen een andere wereld in hun eigen stad te ontdekken. “We gaan als een reizend verhalencircus door de stad. Met verhalenbijeenkomsten, evenementen, publicaties, community art en dialoogsessies.”
https://hv1854.nl/nieuws/ontwikkeling-woningproject-zeezwaluwstraat/
https://www.denhaag.nl/nl/nieuws/school-wordt-verbouwd-tot-woningen-voor-sleutelberoepen/
“In Duindorp is gestart met de verbouwing van een bekend schoolgebouw uit 1921 in de Zeezwaluwstraat. Er worden 16 sociale huurappartementen in gebouwd voor ‘sleutelberoepen’. Dat zijn leraren, politieagenten en zorgmedewerkers. Voorjaar 2026 moet de bouw klaar zijn.”