Vervoersarmoede
Onderzoek (sinds 2015), waaronder het project in opdracht van de ‘G4’ – Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht (2017-2018), aan de Universiteit Gent (2019-2020) & lopend (sinds 2021)
Nieuws: over vervoersarmoede in ruraal gebied.
Credits en downdload links beneden deze pagina.
Zie ook in 2019 een van de meest gelezen artikelen in OV Magazine: Over vervoersarmoede in de vier grote steden
Mobiliteit is een belangrijke voorwaarde voor mensen om zichzelf in de moderne stad en de maatschappij te kunnen handhaven. Niemand komt ver zonder mobiliteit. Vandaar dat er een ernstig risico bestaat op zogenaamde vervoersarmoede als men niet over voldoende en geschikte transportmiddelen kan beschikken of als men deze middelen niet goed kan gebruiken. Het fenomeen van vervoersarmoede heeft een lange geschiedenis. Er is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek beschikbaar in Nederland, maar wel al bijvoorbeeld in Engeland en Vlaanderen.
Een operationele definitie is opgesteld op basis van een verkennend en etnografisch geïnspireerd empirisch onderzoek door Favas.net in de vier grote steden van Nederland, waaronder een internationaal literatuuronderzoek. Kortom, vervoersarmoede betekent dat men niet volledig kan deelnemen aan het sociale leven als gevolg van beperkte vervoersmiddelen.
Het is aannemelijk dat er een zekere mate van vervoersarmoede bestaat in Europese en Amerikaanse steden. De omstandigheden in een stad als Rotterdam in Nederland zijn bijvoorbeeld ongunstig. Armoede is een belangrijke oorzaak van vervoersarmoede, maar vervoersarmoede kan op zijn beurt de armoede versterken, omdat vervoersarmoede kansen op werk, ontwikkeling en sociale participatie vermindert. In de Rotterdamse casus-wijken kampt naar schatting 20% van de bevolking met vervoersarmoede.
Naast een zwakke economische positie dragen slechte gezondheid, laag opleidingsniveau en laaggeletterdheid bij aan de immobiliteit. Bovendien spelen ervaren en reële onveiligheid, sterke autoafhankelijkheid en gecompliceerd en duur openbaar vervoer een negatieve rol. Het gebruik van de fiets kan ten dele vervoersarmoede voorkomen, maar het beperkte bereik en de complexe toegankelijkheid van het ‘fietssysteem’ belemmeren de bestrijding van vervoersarmoede.
Vervoersarmoede, in het buitenland ook wel ‘transport disadvantage’ genoemd, vereist een plaats op de politieke agenda van steden en platteland. Helaas is dit in Europa en Amerika verre van het geval. Vervoersarmoede zou onderwerp van nieuw onderzoek moeten zijn.
Het onderzoek (2017-2018) werd uitgevoerd door Favas.net in opdracht van de vier grote steden (G4) door Rob van der Bijl (Favas.net) in samenwerking met Hugo van der Steenhoven (Hugocycling). Toegevoegde onderzoekers waren Renée van der Bijl (Favas.net) en Irène Bavencoff (Universiteit Gent). Favas.net en Hugocycling bereiden momenteel publicaties voor over vervoersarmoede. Nieuw onderzoek is gestart door Favas.net in 2019; met publicaties in 2020; en nieuwe activiteiten voorzien in 2021. Inmiddels zijn de belangrijkste conclusies van ons onderzoek bevestigd in een recente studie van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) – het strategische adviescollege voor regering en parlement op het brede domein van de fysieke leefomgeving. Download hun adviesrapport ‘Toegang tot de Stad’.
Downloads van onze documenten:
Naar een nieuwe oriëntatie op reistijden – Onze presentatie op het Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk, 25 en 26 november 2021, Utrecht.
Ons G4-rapport (januari 2019).
Engelstalige samenvatting van ons rapport.
Onze presentatie op de Universiteit Gent (21 november 2018).
Onze presentatie in Brussel (13 november 2018) voor het ‘INCLUSION’ project.
Persoverzicht
In 2019 een van de meest gelezen artikelen in OV Magazine: Over ons onderzoek naar vervoersarmoede in de vier grote steden
https://www.ad.nl/den-haag/arme-hagenaars-kunnen-ov-niet-betalen~abeea7e5/
https://denuk.nl/veel-inwoners-van-overvecht-komen-niet-buiten-hun-wijk/
https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/vervoersarmoede-moet-hoger-op-de-agenda/
https://ovmagazine.nl/2019/02/vervoersarmoede-in-g4-is-ontluisterend-1511/
Credits
Het onderzoek is uitgevoerd onder auspiciën van Favas.net (Rob van der Bijl) en Hugocycling (Hugo van der Steenhoven) in opdracht van de G4. Een deel van het aanvullende onderzoek heeft plaatsgevonden in samenwerking met de Fietscommunity, deels financieel mogelijk gemaakt door NWO. Ook is samengewerkt met universiteiten, waaronder Universiteit Gent (AMRP).
Favas.net heeft de voorbereidingen van het onderzoek in september 2015 opgestart in Rotterdam, mede op basis van eerdere werkzaamheden in deze stad op het gebied van veerkracht.
Zie verder het Colofon in ons rapport.
Update door Favas.net: maart 2024